Κείμενο και φωτογραφίες Απόστολος Κων. Καρακώστας
Κάθε καλοκαίρι το πρώτο δεκαήμερο του Αυγούστου, τα τελευταία χρόνια, στην Μακρυνεία με επίκεντρο την Γαβαλού, τελούνται εκδηλώσεις διατήρησης μνήμης της Μαρτυρικής τοπικής ιστορίας κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.
Γίνεται μνημόσυνο, φέτος έγινε την Κυριακή 10 Αυγούστου, για 14η συνεχή χρονιά, αξιόλογοι ιστορικοί ερευνητές, συνήθως εκπαιδευτικοί, μιλούν για τα τραγικά γεγονότα που συνέβησαν πριν ογδόντα και χρόνια, όταν τα Γερμανικά στρατεύματα κατοχής έκαψαν τον τόπο και σκότωσαν αθώους κατοίκους που ζούσαν ήσυχα και υπόμεναν τα δεινά που τους έφερε ο απρόκλητος πόλεμος.
Κάτοικοι και κόσμος από τα γύρω χωριά και το Αγρίνιο συρρέει στην εκκλησία της Αγίας Φωτεινής, σεβάσμιοι ιερωμένοι από την ωραία πύλη θυμίζουν και στηλιτεύουν τα δεινά του πολέμου, προσεύχονται για τις ψυχές των θυμάτων και εύχονται να μην ξανασυμβεί τέτοιο κακό στην περιοχή και πουθενά αλλού…
Πολλοί Μακρύνειοι που πήγαν «πιο πέρα», για σπουδές και δουλειά, έρχονται στα χωριά και συμμετέχουν στις εκδηλώσεις.
Σύλλογοι από την Αθήνα, σε συνεργασία με αυτούς που έμειναν πίσω και αγωνίζονται όπως οι πρόγονοί τους στον ίδιο τόπο, προσπαθούν με αναβίωση των κομβικών σημείων της τοπικής ιστορίας να διατηρήσουν άσβεστη την φλόγα όλων των κατοίκων, για τα όσα συνέβησαν στο πολύ κοντινό παρελθόν.
Τώρα μετά από πρόσφατες νομικές «εξελίξεις», στην αποκατάσταση της αλήθειας και την ανάδειξη των Μαρτυρικών χωριών και πόλεων της Ελλάδας, απαιτείται συσπείρωση όλων των ενεργών πολιτών ώστε, έστω και με καθυστέρηση πολλών χρόνων, να αναγνωριστεί η θυσία των αθώων ανθρώπων.
Μόλις προχθές δημοσιεύτηκε στο πιο επίσημο έντυπο της χώρας, στην εφημερίδα της Κυβερνήσεως το ΠΡΟΕΔΡΙΚΟ ΔΙΑΤΑΓΜΑ ΥΠ’ ΑΡΙΘΜ. 71/2025, (ΦΕΚ 146/Α/8-8-2025) που Χαρακτηρίζει μαρτυρικές πόλεις και χωριά στην Ελλάδα, μετά από ενδελεχή έρευνα αρμόδιας επιτροπής.
Η απόφαση του χαρακτηρισμού της Καλαμπάκας και 22 χωριών και οικισμών, μεταξύ αυτών στο γειτονικό Ξηρόμερο του Προδρόμου και της Χρυσοβίτσας, ανοίγει νέους ορίζοντες για να γίνει το ίδιο για την Μαρτυρική περιοχή της Μακρυνείας.
Κάτι φαίνεται ότι έχει «αλλάξει» στον λήθαργο δεκαετιών και κάποιες αρμόδιες επιτροπές βλέπουν μέσα από άλλο πρίσμα το θέμα της «μεταχρονολογημένης» αποκατάστασης της αλήθειας.
Κάποιοι θα πρέπει να μπουν μπροστά και να ξεκινήσουν την διεκδίκηση, κι αν αυτό ξανάγινε στο παρελθόν και απέτυχε, η απαίτηση ανοίγματος και επανελέγχου του φακέλου της Μακρυνείας πρέπει να επαναληφθεί, πάλι και πάλι…
Καθώς είπε και ο Πρόεδρος της Τ.Κ. Γαβαλούς κ. Ανδρέας Γούλας, δυστυχώς έφυγε πρόωρα ο «κατάλληλος» άνθρωπος για τέτοια κίνηση, ο Δημήτρης Αλεξανδρής…
Αλλά ο Δημήτρης πρόλαβε και άφησε πίσω του το απαραίτητο τεκμηριωμένο «υλικό» για την καταστροφή που έγινε το 1943-44 στην Μακρυνεία. Στα βιβλία του όλα καθώς και στο τελευταίο του που εκδόθηκε όταν ήταν εν ζωή: «Γαβαλού Μακρυνείας ο τόπος μας» περιέχει πλήθος πληροφοριών για τα αιματηρά γεγονότα.
Στην σελίδα 185 περιγράφει το πρώτο ολοκαύτωμα της Γαβαλούς στις 27 Ιουλίου 1943 και στην σελίδα 197 το δεύτερο στις 5 Αυγούστου το 1944…
(Στις 6 Σεπτεμβρίου στην Γαβαλού θα παρουσιαστεί το βιβλίο του: «Η Αιτωλία και Ακαρνανία πριν και κατά την Οθωμανοκρατία (1204-1829) Σαντζάκια Κάρλελι και Ναυπάκτου» που τυπώθηκε μετά τον θάνατό του…)
Ο Αλεξανδρής συγκέντρωσε και κληροδότησε στους μελλοντικούς ερευνητές εκατοντάδες φωτογραφίες και πλούσια βιβλιογραφία. Άφησε πίσω του μπόλικο υλικό, για να γίνει η αρχή για «επανεξέταση» της υπόθεσης, αρκεί κάποιοι να το πάρουν απόφαση και να «σηκώσουν τα μανίκια»…
Μετά την τέλεση του μνημόσυνου για τα θύματα της κατοχής, ο Πανοσιολογιώτατος Αρχιμανδρίτης π. Σιλουανός Ψιλιάς, (πτυχιούχος της Θεολογικής και της Φιλοσοφικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών), Αρχιερατικός Επίτροπος Μακρυνείας, έδωσε τον λόγο στον Δρ. Ηλία (Λίνο) Υφαντή, Διευθυντή του 6ου ΓΕΛ Αγρινίου για να μιλήσει για την μαύρη επέτειο…
Ο Λίνος Υφαντής εστίασε την ομιλία του στην «φρέσκια» είδηση της ανακήρυξης του Προδρόμου και της Χρυσοβίτσας σε «Μαρτυρικά Χωριά» και συνταύτισε τον βίο τους στην κατοχή, με αυτόν της Μακρυνείας. Κάλεσε σε εγρήγορση των προοδευτικών φορέων της περιοχής ώστε να συμπεριληφθεί η Μακρυνεία στον μεγάλο κατάλογο των άμαχων και αθώων πολιτών και περιοχών που επλήγησαν βάναυσα με δικαιολογία τα αντίποινα. Ακολούθως περιέγραψε την καταστροφή της Μακρυνείας που έγινε σε δύο επιδρομές των Γερμανών το 1943 και το 1944
Ο Πανοσιολογιώτατος Αρχιμανδρίτης π. Σιλουανός Ψιλιάς, συνεχάρει τον ομιλητή καθηγητή με τα λόγια:
«Ο εξαίρετος καθηγητής κ. Υφαντής, με λίγα απλά και σύντομα λόγια έδωσε το στίγμα του Εθνικού ιδεώδους που πρέπει να μας εμπνέει όλους».
Στο προαύλιο της Αγίας Φωτεινής τελέστηκε επιμνημόσυνη δέηση από τον εφημέριο της ενορίας Αιδεσιμότατο πατέρα Χριστόφορο Αγγελή και τον Πανοσιολογιώτατο Αρχιμανδρίτη π. Σιλουανό.
Ακολούθησε Προσκλητήριο Νεκρών από την Διευθύντρια του Τμήματος Πολιτισμού του Δήμου Αγρινίου κυρία Έφη Τσακανίακα.
Διάβασε τα 65 ονόματα των θυμάτων, από τα χωριά: Άγιος Ανδρέας, Άκρες, Άνω Κεράσοβο, Άνω Μακρυνού, Γαβαλού, Γραμματικού, Δαφνιά, Ζευγαράκι, Κάτω Κεράσοβο, Κάτω Μακρυνού, Ματαράγκα, Παλαιοχώριον (Καψοράχη), Παππαδάτες, Τριχώνιο, και Δερβέκιστα.
(τα ονόματα προέρχονται από το βιβλίο του Δημήτρη Αλεξανδρή «Το Ηρώον των Μακρύνειων Αγωνιστών και Πεσόντων»)
Ακολούθησε η κατάθεση στεφανιών στο πρόσφατα (πέρυσι) ανασκευασμένο μνημείο των πεσόντων. (Με δωρεά του κ. Αθανασίου Τραγουλιά (του Γεωργίου και της Αλεξάνδρας) και της οικογένειάς του, κατασκευάστηκαν οι δύο στήλες με τα ονόματα των θυμάτων, τα αποκαλυπτήρια έγιναν στην περσινή εκδήλωση).
Στεφάνια κατέθεσαν οι: Ο εκπρόσωπος του Δημάρχου Αγρινίου κυρίου Γεωργίου Παπαναστασίου Αντιδήμαρχος κ. Χρήστος Γούλας, ο Βουλευτής Αιτωλοακαρνανίας της Νέας Δημοκρατίας κ. Αθανάσιος Παπαθανάσης, η Βουλευτής επίσης Αιτωλοακαρνανίας του ΠΑΣΟΚ κα. Χριστίνα Σταρακά, ο εκπρόσωπος του ΣΥΡΙΖΑ κ. Δημήτριος Ντάης, ο εκπρόσωπος της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας αντιπεριφερειάρχης κ. Κωνσταντίνος Δαουτίδης, ο Διοικητής του Αστυνομικού Σταθμού Γαβαλούς κ. Ηλίας Ζαλοκώστας, ο Διοικητής του Πυροσβεστικού Σταθμού Γαβαλούς κ. Ευστάθιος Λαγός, ο Αντιπρόεδρος της Κοινότητας Αγρινίου κ. Βασίλειος Καραμάνης, οι Πρόεδροι των Τ.Κ. Γραμματικούς κ. Κ. Θεοδωρόπουλος, Δαφνιά κ. Μακρυγιάννης, Λιθοβουνίου κ. Κωνσταντίνος Αλεξανδρής, Τριχωνίου κ. Ευάγγελος Κουτσής, Άνω Κερασόβου κ. Νικόλαος Γκούβρας, Καψοράχης Νικόλαος Πλατανιάς. Κατατέθηκαν στεφάνια για τα θύματα από απογόνους ή εκπροσώπους των οικογένειών τους. Για την οικογένεια Δημητρέλη, Τραγούλια, Κουτση, Γεωργίου, Μπάρλα. Για την οικογένεια Καλλιακμάνη από τον κ. Γεώργιο Καλλιακμάνη, επίτιμο Πρόεδρο Αστυνομικών Νομού Αττικής και πρώην Υποψήφιου Ευρωβουλευτή του ΠΑΣΟΚ, και για την οικογένεια Τσούμιου από την κα. Σπυριδούλα Παπαϊωάννου.
Ακόμα στεφάνια κατατέθηκαν από τον εκπρόσωπο του Συνδέσμου Αποστράτων Σωμάτων Ασφαλείας Αγρινίου Υπαστυνόμο κ. Κωνσταντίνο Μέρδη, για τον Σύνδεσμο Δαφνιωτών η κα. Ειρήνη Μπάρλα, ο Πρόεδρος του Προοδευτικού Εκπολιτιστικού Συλλόγου «Αρχαιοφίλων Γαβαλούς» κ. Νικόλαος Τσάτσος, η εκπρόσωπος του Συλλόγου Γυναικών Γαβαλούς κα. Βάσω Κουτρουλιά, ο Πρόεδρος του Συλλόγου Γαβαλιωτών Αθήνας και Αντιπρόεδρος ΠΑΝΣΥ κ. Άρης Σουφλής, ο Πρόεδρος της Ομοσπονδίας Απανταχού Μακρυνείων Αιτωλοακαρνανίας και Πρόεδρος του Συλλόγου Καζαναίων κ. Παναγιώτης Καζανάς, ο εκπρόσωπος του Συλλόγου Αγρινιωτών Αθήνας «Ο Άγιος Χριστόφορος» κ. Απόστολος Κων. Καρακώστας.
Τηρήθηκε ενός λεπτού σιγή στην μνήμη των θυμάτων, εψάλη ο Εθνικός ύμνος από την Φιλαρμονική του Δήμου Αγρινίου υπό την διεύθυνση του Μαέστρου κ. Βασίλη Κονίδα.
Τον άψογο συντονισμό του ήχου στην εκδήλωση επιμελήθηκε ο τεχνικός κ. Βασίλης Καππελάκης.
Όπως και τα προηγούμενα χρόνια η εκδήλωση ήταν συγκινητική και φορτισμένη ψυχολογικά, με έντονο τον ψυχικό πόνο για την άδικη μοίρα των κατοίκων των χωριών της Μακρυνείας…
Με το πέρας της σεμνής τελετής ο Πρόεδρος της Τοπικής Κοινότητας Γαβαλούς κ. Ανδρέας Γούλας κέρασε σε παρακείμενη καφετέρια στην πλατεία του χωριού, κρύα νερά αναψυκτικά και καφέδες σε όλους.
Α.Κ.Κ.
——————-ο———————
Ακολουθεί το πρόσφατο ΦΕΚ της 8ης Αυγούστου 2025
Προεδρικό Διάταγμα 71/2025 – ΦΕΚ 146/Α/8-8-2025
Χαρακτηρισμός μαρτυρικών πόλεων και χωριών.
ΠΡΟΕΔΡΙΚΟ ΔΙΑΤΑΓΜΑ ΥΠ’ ΑΡΙΘΜ. 71/2025
ΦΕΚ 146/Α/8-8-2025
Χαρακτηρισμός μαρτυρικών πόλεων και χωριών.
Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ
ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ
Έχοντας υπόψη:
1. Τις διατάξεις της παρ. 5 του άρθρου 18 του ν. 2503/1997 «Διοίκηση, οργάνωση, στελέχωση της Περιφέρειας, ρύθμιση θεμάτων για την τοπική αυτοδιοίκηση και άλλες διατάξεις» (Α’ 107).
2. Την από 26.11.2024 πρόταση της Επιτροπής που συστάθηκε στο Υπουργείο Εσωτερικών, σύμφωνα με την παρ. 5 του άρθρου 18 του ν. 2503/1997, για τον χαρακτηρισμό των πόλεων και των χωριών εκείνων που έχουν υποστεί μεγάλες καταστροφές σε ανθρώπινες ζωές και σε υλικές ζημιές κατά την αντίσταση εναντίον των δυνάμεων κατοχής 1941-1944, ως μαρτυρικών πόλεων και μαρτυρικών χωριών.
3. Το άρθρο 90 του Κώδικα νομοθεσίας για την Κυβέρνηση και τα κυβερνητικά όργανα (π.δ. 63/2005, Α’98), το οποίο διατηρήθηκε σε ισχύ με την περ. 22 του άρθρου 119 του ν. 4622/2019 (Α’ 133), και το γεγονός ότι από τις διατάξεις του παρόντος διατάγματος δεν προκαλεί- ται δαπάνη σε βάρος του κρατικού προϋπολογισμού, όπως προκύπτει από την ΓΔΟΥΔΥ/32/28.5.2025 εισήγηση του Αναπληρωτή Γενικού Διευθυντή Οικονομικών Υπηρεσιών και Διοικητικής Υποστήριξης του Υπουργείου Εσωτερικών.
4. Το γεγονός ότι οι διατάξεις του παρόντος δεν αφορούν σε διοικητική διαδικασία για την οποία υπάρχει υποχρέωση καταχώρισης στο Εθνικό Μητρώο Διοικητικών Διαδικασιών – «Μίτος».
5. Την 88/2025 γνωμοδότηση του Συμβουλίου της Επικρατείας.
Με πρόταση του Υπουργού Εσωτερικών, αποφασίζουμε:
Άρθρο 1
1. Χαρακτηρίζεται ως μαρτυρική πόλη η Δημοτική Ενότητα Καλαμπάκας του Δήμου Μετεώρων Νομού Τρικάλων.
2. Χαρακτηρίζονται ως μαρτυρικά χωριά:
α) Η Δημοτική Κοινότητα Πολυλάκκου της Δημοτικής Ενότητας Νεάπολης του Δήμου Βοΐου Νομού Κοζάνης,
β) η Δημοτική Κοινότητα Μικρολιβάδου της Δημοτικής Ενότητας Γόργιανης του Δήμου Γρεβενών Νομού Γρεβενών,
γ) ο οικισμός Πευκωτού του Δήμου Αλμωπίας Νομού Πέλλας,
δ) η Δημοτική Κοινότητα Ελατοχωρίου της Δημοτικής Ενότητας Πιερίων του Δήμου Κατερίνης Νομού Πιερίας,
ε) η Δημοτική Κοινότητα Αγίου Δημητρίου της Δημοτικής Ενότητας Πέτρας του Δήμου Κατερίνης Νομού Πιερίας,
στ) η Δημοτική Κοινότητα Παραμυθίας της Δημοτικής Ενότητας Παραμυθίας του Δήμου Ιουλίου Νομού Θεσπρωτίας,
ζ) η Δημοτική Κοινότητα Κρανέας και ο οικισμός Δολιανών της Δημοτικής Ενότητας Ασπρο- ποτάμου του Δήμου Μετεώρων Νομού Τρικάλων,
η) η Δημοτική Κοινότητα Ελευθερίου της Δημοτικής Ενότητας Πλατυκάμπου του Δήμου Κιλελέρ Νομού Λάρισας,
θ) οι Δημοτικές Κοινότητες Μορφοβουνίου και Μεσενικόλα της Δημοτικής Ενότητας Πλαστήρα του Δήμου Λίμνης Πλαστήρα Νομού Καρδίτσας,
ι) οι Δημοτικές Κοινότητες Φυλακτής, Πεζούλας και ο οικισμός Νεράιδας Πεζούλας της Δημοτικής Ενότητας Νεβρόπολης Αγράφων του Δήμου Λίμνης Πλαστήρα Νομού Καρδίτσας,
ια) οι Δημοτικές Κοινότητες Προδρόμου και Χρυσοβίτσης της Δημοτικής Ενότητας Αστακού του Δήμου Ξηρομέρου Νομού Αιτωλοακαρνανίας,
ιβ) η Δημοτική Κοινότητα Ελαιώνα της Δημοτικής Ενότητας Αμφίσσης του Δήμου Δελφών Νομού Φωκίδας,
ιγ) η Δημοτική Κοινότητα Ιπερχειάδος της Δημοτικής Ενότητας Ιπερχειάδος του Δήμου Μακρακώμης Νομού Φθιώτιδας,
ιδ) η Δημοτική Κοινότητα Ταξιαρχών της Δημοτικής Ενότητας Κύμης του Δήμου Κύμης – Αλιβερίου Νομού Ευβοίας,
ιε) η Δημοτική Κοινότητα Λυκουρίας της Δημοτικής Ενότητας Κλείτορος του Δήμου Καλαβρύτων Νομού Αχαΐας,
ιστ) η Δημοτική Κοινότητα Αγίου Δημητρίου Ζάρακος της Δημοτικής Ενότητας Νιάτων του Δήμου Ευρώτα Νομού Λακωνίας,
ιζ) η Δημοτική Κοινότητα Καστανέας της Δημοτικής Ενότητας Καρλοβασίων του Δήμου Δυτικής Σάμου Νομού Σάμου,
ιη) ο οικισμός Αβδελλά της Δημοτικής Ενότητας Γεροποτάμου του Δήμου Μυλοποτάμου Νομού Ρεθύμνης,
ιθ) η Δημοτική Κοινότητα Ιοκαρά της Δημοτικής Ενότητας Κόφινα του Δήμου Γόρτυνας Νομού Ηρακλείου.
Άρθρο 2
Η ισχύς του παρόντος προεδρικού διατάγματος αρχίζει από τη δημοσίευσή του στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. Στον Υπουργό Εσωτερικών αναθέτουμε τη δημοσίευση και εκτέλεση του παρόντος.
Αθήνα, 31 Ιουλίου 2025
Α.Κ.Κ.
