Της Καλλιόπης ΜΥΡΙΣΙΩΤΗ
Μιας και πλησιάζουμε την επέτειο αποκατάστασης της Δημοκρατίας στην Ελλάδα και το πέρασμα στην εποχή που, ακόμη και σήμερα, ονομάζουμε μεταπολίτευση θα εκφράσω ορισμένες απόψεις μου.
Είχα την τύχη να γεννηθώ ακριβώς τότε , στο μεταίχμιο, τότε που η εποχή της μεταπολίτευσης προσδιοριζόταν ως μία περίοδος που όλοι ήταν πολιτικοποιημένοι. Στο μυαλό μου, αλλά και τις αφηγήσεις που ανακαλώ , το πολιτικό στοιχείο επικρατούσε, σε σχέση με άλλες αφηγήσεις. Η πολιτικοποίηση της δεκαετίας του ’70 ήταν βίαιη και τα τραύματα αυτής είναι εμφανή ακόμη και σήμερα. Ως παιδί , θυμάμαι τη δεκαετία του ‘80 το έντονο ενδιαφέρον για τα κόμματα, την μαζική ένταξη σε κόμματα και το γεγονός ότι η ταυτότητα κάποιου οριζόταν με άξονα την πολιτική του τοποθέτηση. Από τότε υπήρχε έντονο ενδιαφέρον για την πολιτική και αυτό πιστοποιείται από τον παλμό των πολιτικών εκδηλώσεων και τον διαρκώς αυξανόμενο πολωτικό χαρακτήρα των εκλογών.
Πρώτα το ΠΑΣΟΚ (μετέπειτα και η Ν.Δ.) είχε υιοθετήσει σύγχρονες μορφές πολιτικής οργάνωσης οι οποίες οδηγούσαν στη συμμετοχή σε διαδικασίες , οι οποίες έδιναν την αίσθηση της διεύρυνσης του λόγου στη λήψη αποφάσεων και διαμόρφωσαν νέα πρότυπα αυτοπροσδιορισμού. Όλα αυτά, καθώς και η στοίχιση πίσω από τον ηγέτη και η προσωποποίηση των ιδεών στο πρόσωπο του αρχηγού, χαρακτήριζαν την Ελληνική πολιτική πραγματικότητα για πολλά χρόνια.
Σήμερα οι γραμμές έχουν αμβλυνθεί, οι διαιρέσεις ανήκουν πλέον στο παρελθόν και τα πολιτικά προγράμματα συγκλίνουν.
Και τώρα τι γίνεται; Πώς από την τόσο έντονη πολιτικοποίηση περάσαμε σε μία εποχή που το κομματικό τοπίο γίνεται σταδιακά όλο και πιο αραιοκατοικημένο;
Πως έχουμε φτάσει σε μία τόσο αποστασιοποιημένη στάση και στα τόσο αυξημένα ποσοστά αποχής; Γιατί δεν επενδύει συναισθηματικά στην πολιτική κάποιος; Γιατί έχουν χαλαρώσει οι δεσμοί μεταξύ προσώπων και παρατάξεων;
Η διερεύνηση των συνεπειών της υπέρ-πολιτικοποίησης και των κινημάτων ανήκουν σε μία παράδοση στοχασμού, που προηγείται κατά πολύ της σημερινής πολιτικής κατάστασης.
Κι αν σήμερα το ερώτημα λαμβάνει το χαρακτήρα του επείγοντος είναι γιατί βλέπουμε να αναδιατάσσεται εκ βάθρων και το τοπίο της αυτοδιοίκησης, αφού ρυθμίζονται θεσμοί -πυλώνες της Δημοκρατίας και δημιουργούν νέα δεδομένα ή μάλλον νέες σχέσεις εξουσίας.
Η ώσμωση δημόσιας και ιδιωτικής σφαίρας , αλλά περισσότερο η ώσμωση προοδευτικών και συντηρητικών δυνάμεων είναι ορατή στην επικράτεια μέσω της εκχώρησης προσώπων και πολιτικών συνειδήσεων στα αντίπαλα ιδεολογικά στρατόπεδα. Η επέκταση της χρήσης οποιουδήποτε μέσου προκειμένου να επιτευχθεί η επικράτηση σε συνδυασμό με τις αλματώδεις εξελίξεις στον αυτοδιοικητικό χάρτη μέσω νέων νομοθεσιών και κανονισμών συγκροτούν ένα πλαίσιο συρρίκνωσης της πολιτικής ταυτότητας και της προσωπικής σφραγίδας και ενισχύουν την υπερσυγκέντρωση ισχύος σε ένα και μόνο πρόσωπο. Επομένως γυρνάμε κατά ένα τρόπο και πάλι στη δεκαετία του ’70, όταν τα πολιτικά προστάγματα αλλά και η προσωποποίηση τους γινόταν στην εικόνα του ηγέτη.
Οι κομματικές ταυτίσεις και οι πολιτικές στρατεύσεις αποτελούν πλέον την εξαίρεση και όχι τον κανόνα, έχουμε εισέλθει σε φάση αποδρομής, και φαίνεται ότι το κενό που αφήνουν πίσω τους είναι μεγάλο και επικίνδυνο και ικανό να διαμορφώσει την κοινή γνώμη σιωπηλά αλλά παράλληλα πολλαπλάσια , όπως σιωπηρά διαμορφωνόταν κάποτε και η πλειοψηφία των μεγάλων συντηρητικών κομμάτων. Τα συντηρητικά κόμματα και κινήματα ποτέ δεν είχαν “θορυβώδες” ακροατήριο-κοινό. Είχαν πάντα φανατικό κοινό, φανατικά κοινωνικά ρεύματα με επιρροή σε πελατειακά δίκτυα και εκτεταμένο παλαιοκομματικό χαρακτήρα, (βλέπε τα νέα κόμματα που μπήκαν πλέον στο Ελληνικό Κοινοβούλιο). Αυτό το μη “θορυβώδες” κοινό είναι που αποκτά μία ευρύτητα και αναπτύσσεται ένας νέος φανατισμός με άλλες μορφές που είναι διαβρωτικός για τους θεσμούς και τη δημοκρατία.
Ακόμη και η πολιτική επικοινωνία έχει αλλάξει άρδην μορφή. Από την αμεσότητα του τότε, πέρασε στην τηλεόραση και στις μέρες μας έχει μετακομίσει στο facebook και τα λοιπά κοινωνικά δίκτυα.
Δεν υπάρχει πλέον η συλλογική αίσθηση εκείνων των χρόνων και η απώλεια της αμεσότητας είναι έκδηλη παντού σε συγκεντρώσεις, συναθροίσεις ,πορείες κ.λ.π.
Το τέλος του σκληρού κομματισμού έφερε και κάτι άλλο, αυτό που είναι ακόμη δυσδιάκριτο αλλά θα αρχίσει σύντομα να διαφαίνεται εντονότερα, ότι αργά και σταδιακά αποδιαρθρώνεται ο άξονας δεξιά – αριστερά η βασική δηλαδή γραμμή για την κατανόηση της πολιτικής στοίχισης. Τι θα συμβεί , τι παρενέργειες θα υπάρξουν και ποιο θα είναι το πεδίο άσκησης της συνοχής των πολιτικών χώρων; Πολιτική στράτευση πάνω σε νέες διαιρέσεις;
Το πολιτικό διακύβευμα έχει μετατοπισθεί σε πολύ πιο ρευστές αναφορές ωστόσο οι παλιές πρακτικές παραμένουν ενεργές και φτιασιδώνονται μέσα από νέες μορφές επικοινωνίας και “σερβιρίσματος” μόνο που το facebook ενέχει κι αυτό φανατισμό και τρώει τη δουλειά απο τους παθιασμένους “κράχτες”.
