Πάρκο Αγρινίου. Αναζητώντας τις υποδομές ενός  ιστορικού πάρκου

 Του  συνεργάτη μας Δημήτρη Γερονίκου – Γεωπόνου

Κατά τη διάρκεια της απομόνωσης λόγω της πανδημίας του Covid 19, σε πολλές περιοχές της χώρας οι πολίτες ένιωσαν την ανάγκη να επανανοηματοδοτήσουν με την παρουσία τους την αξία των δημόσιων χώρων πρασίνου, τα πάρκα και τα άλση όπου αναζήτησαν καταφύγιο αναψυχής κι ελεύθερης αναπνοής.

Το εν λόγω φαινόμενο εκφράστηκε επίσης στο Αγρίνιο – κατά τη διάρκεια των μέτρων απαγόρευσης κυκλοφορίας – όπου καθημερινά εκατοντάδες άνθρωποι συνέρρεαν στο ιστορικό πάρκο της πόλης για να ψυχαγωγηθούν, παίξουν, αθληθούν, διαλογιστούν, κάνουν βόλτα με τα ζώα τους, ό,τι τέλος πάντων ενέπνεε την καθεμιά και καθέναν από εμάς. Ώστε να μπορέσουμε να ξεπεράσουμε την ψυχολογική πίεση που δημιουργούσε η προαναφερόμενη απαγόρευση. Για άλλη μια φορά με έμπρακτο τρόπο τα πάρκο Αγρινίου, λειτούργησε ως φυσικός και πνευματικός πνεύμονας του άστεως, που ενδυνάμωσε αποτελεσματικά την κοινωνική ψυχολογία των πολιτών.

Αναδρομικά δηλαδή, επιβεβαιώθηκε για άλλη μια φορά η σωστή κίνηση των πολιτών το 2013 να διεκδικήσουν την προστασία και αναζωογόνηση του πάρκου. Ένα αποφασισμένο κοινωνικό σύνολο ανθρώπων με διαφορετικούς πολιτικούς προσανατολισμούς ενώθηκε κι έγραψε ιστορία όχι μόνο στο Αγρίνιο αλλά υπερτοπικά. Μέσα στα χρόνια των Μνημονίων, έμοιαζε σχεδόν ακατόρθωτο να σωθεί η υψηλή βλάστηση κι όμως έγινε. Δυστυχώς όμως, χάθηκαν ορισμένες βασικές υποδομές του ή αναστάλθηκε η λειτουργία κάποιων άλλων από αυτές.

Ό,τι αφορά στο προφίλ του πάρκου, από την κοινωνική ώσμωση και διάλογο που αναπτύχθηκε στο Αγρίνιο, ήρθαν στο φως σημαντικά στοιχεία που βρίσκονται μέσα στην έκταση των 54 στρεμμάτων του:

1. Αποκαλύφθηκαν ευρήματα ιστορικών περιόδοων για τα οποία, σχεδόν επτά χρόνια μετά, δεν έχει πραγματοποιηθεί η αντίστοιχη επιστημονική δημοσίευση στα Αρχαιολογικά Χρονικά. Τα ευρήματα αποτελούν ενδεχομένως τμήματα του πάζλ που συνθέτουν μια διαχρονική φυσιογνωμία του τόπου στο πέρασμα των αιώνων.

2. Επισημάνθηκε ως τόπος έμπνευσης η χαρακτηριστική βελανιδιά του πρωτοπόρου λογοτέχνη Κώστα Χατζόπουλου.

3. Αναδύθηκε ξανά στην κοινωνική μνήμη ότι το οικόπεδο πριν γίνει πάρκο, φιλοξένησε τις πρώτες κατοικίες των προσφύγων του μικρασιατικού πολέμου, που είχαν φτάσει στο Αγρίνιο περί τα μέσα της δεκαετίας του 1920.

4. Επικαιροποιήθηκε ο χώρος μνήμης των δολοφονημένων απεργών καπνεργατών, κατά την εξέγερση του 1926, σε μία από τις εισόδους του.

5. Αναγνωρίστηκε η καλλιτεχνική αξία των προτομών της οικογένειας Παπαστράτου – ως έργα σημαντικών τοπικών γλυπτών διεθνώς γνωστών – που αντιπροσωπεύουν την περίοδο της αστικής ανάπτυξης της πόλης κατά τη διάρκεια του μεσοπολέμου λόγω της καλλιέργειας καπνού, επεξεργασίας κι εμπορίας του.

6. Αναδείχθηκαν τα στοιχεία κηποτεχνίας γαλλικού ρυθμού και αγγλικού τοπίου που περιέχονται στην έκταση του πάρκου. Ο συνδυασμός αυτών των στοιχείων με τη χρήση της τοπικής πέτρας – η οποία ως δομικό υλικό κι αντιπροσωπευτικό γεωλογικό στοιχείο της περιοχής έχει χρησιμοποιηθεί εκτενώς στην τοπική αρχιτεκτονική των κατοικιών αλλά και την αρχιτεκτονική τοπίου του πάρκου – δημιουργεί μια σπάνια σύνθεση.

7. Ταυτοποίηθηκαν τα δένδρα κι επισημάνθηκαν τα σπάνια από αυτά που ζουν μέσα στο πάρκο όπως επίσης και το εξαιρετικό βοτανολογικό τους ενδιαφέρον.

8. Καταγράφηκε η σχέση του πάρκου με τον Εθνικό Κήπο της Αθήνας, καθώς ο Ευάγγελος Παπαστράτος είχε προσκαλέσει τον Ηρακλή Παπαθεοδώρου [γεωπόνο και διευθυντή του εθνικού κήπου] προκειμένου να σχεδιάσει κι επιβλέψει τη φύτευση του πάρκου με φυτά που προέρχονταν από το φυτώριο του προαναφερόμενου κήπου.

Σήμερα όμως τι συμβαίνει;

Φέτος ολοκληρώνονται εκατό χρόνια από το θάνατο του Κωνσταντίνου Χατζόπουλου κι εκατόν ένα από το έτος που η οικογένεια Παπαστράτου αγόρασε από το συγγραφέα το οικόπεδο για τη δημιουργία πάρκου. Το 2029 συμπληρώνονται εκατό χρόνια ζωής του Πάρκου Αγρινίου και τα προαναφερόμενα χαρακτηριστικά αποτελούν ουσιαστικά στοιχεία επιστημονικής τεκμηρίωσης της ιστορικότητάς του, όπως αυτή μπορεί να οριστεί σύμφωνα με τη Χάρτα της Φλωρεντίας [1981] για τους Ιστορικούς Κήπους. Αυτό σημαίνει ότι από τη στιγμή που κινείται η διαδικασία ώστε το πάρκο να χαρακτηριστεί ως ιστορικό με βάση την προαναφερόμενη συνθήκη, τότε συγκαταλέγεται σε μια ομάδα ιστορικών κήπων-πάρκων που συναντούμε σε όλα τα μήκη και πλάτη της υφηλίου. Δημιουργείται δηλαδή, πολιτιστική, περιβαλλοντολογική, εκπαιδευτική και παραγωγική υπεραξία για το Αγρίνιο, λειτουργώντας ουσιαστικά ως τοπόσημο  υπερτοπικής εμβέλειας κι επισκεψιμότητας. Συνεπώς, η αναζωογόνηση του πάρκου Αγρινίου με όρους αειφορίας, αποτελεί μια ενέργεια που μπορεί να λειτουργήσει ως Κοινό Αγαθό για την περιοχή, δημιουργώντας θέσεις εργασίας οι οποίες επί της ουσίας μπορούν να προσελκύσουν νέες δραστηριότητες και διαφήμιση για την πόλη.

Μια βόλτα σε ιστορικά πάρκα του πλανήτη αρκεί για να πείσει και το δυσκολότερο νεοέλληνα αναγνώστη για την ουσία όλων αυτών. Με επιτόπια έρευνα πεδίου, μπορούμε να καταλάβουμε ότι στα οικοσυστήματα αυτά – όταν υπάρχει η βούληση της δημοτικής αρχής – η παροχή δημόσιων υπηρεσιών δημιουργεί μια υπεραξία που επιστρέφει στο Δήμο με την αύξηση της επισκεψιμότητας και την ενδυνάμωση της τοπικής οικονομίας. Στοιχείο ιδιαίτερα επίκαιρο στις μέρες μας, καθώς χρειάζονται υποδομές με τις οποίες οι πολίτες θα μπορούν να εκπαιδεύονται και να ενημερώνονται σχετικά με τα θέματα της Κλιματικής Κρίσης που ζούμε. Όπως για παράδειγμα είναι η καθημερινή εξοικονόμηση ενέργειας, η ανακύκλωση, ο διαχωρισμός των απορριμμάτων στην πηγή, η αστική γεωργία, η τροφή, η διαχείριση του νερού, κ.λ.π. Παράλληλα, θα μπορούν να ψυχαγωγούνται με ιστορικές και περιβαλλοντολογικές ξεναγήσεις, εκπαιδευτικά σεμινάρια εικαστικών τεχνών για παιδιά, νέους κι ενήλικες, πολυάριθμες κοινωνικές εκδηλώσεις και θεατρικά δρώμενα. Μία τέτοιου τύπου διαχείριση λειτουργεί ως εφαλτήριο για τη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου.

Ο Δήμος Αγρινίου βρίσκεται σε μια κρίσιμη χρονική καμπή καθώς χρειάζεται να διαλέξει αν θα αναγνωρίσει την ιστορικότητα του πολύτιμου Αγαθού του, θέτοντας σε λειτουργία ένα νέο πρότυπο διαχείρισης ιστορικών πάρκων και πρωτοπορώντας ουσιαστικά για τα δεδομένα της νεοελληνικής πραγματικότητας. Η ορθολογική και ολοκληρωμένη διαχείριση ενός ιστορικού πάρκου μπορεί να αποτελέσει ένα σημαντικό εργαλείο για την αφύπνιση των πολιτών και την προώθηση ενός διαφορετικού προτύπου ζωής, παραγωγής και κατανάλωσης, η εφαρμογή του οποίου αποτελεί εξαιρετικά επείγουσα προτεραιότητα στα χρόνια της Κλιματικής Έκτακτης Ανάγκης που βιώνουμε. Η αξία του ιστορικού πάρκου Αγρινίου είναι δεδομένη και διεθνώς αναγνωρισμένη, βασικό  ερώτημα σήμερα αποτελεί αν είναι εφικτό ή όχι, να αποτελέσει ένα νέο κοινωνικό εργαστήριο αναζωογόνησης της πόλης και περιβαλλοντολογικής αειφορίας.

Για το Δίκτυο Ενεργών Πολιτών  «Act now – ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΤΩΡΑ»

Δημήτρης Γερονίκος Α.Β.

Γεωπόνος [Διπλωματούχος Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών]

Μετεκπαιδευθείς στο 5o Διεθνές Μάστερ Άρδευσης και Αποστράγγισης [Εθνικό Κέντρο Τεχνολογίας Αρδεύσεων, Μαδρίτη]

Μ.Sc. Επιστήμης Φυτικής Παραγωγής, Φυτοπροστασίας και Αρχιτεκτονικής Τοπίου [Γ.Π.Α.]