(Υπό το πρίσμα της θεσπίσεως των τελευταίων άτοπων νομοθετημάτων από την Κυβέρνηση)
Χρίστου Θ. Παπαδημητρίου,
επίτιμου δικηγόρου Μεσολογγίου
7-4-2024
——————
Θα παραθέσουμε ορισμένες απ’ τις Νεαρές του Βυζαντινού αυτοκράτορος Λέοντος του Σοφού, στις οποίες ομιλεί για τις ιδιότητες που πρέπει να έχουν οι νόμοι για τα όρια των καθηκόντων και της εξουσίας του νομοθέτου και προεχόντως για την αποστολή και το σκοπό των νόμων, ώστε να είναι αναγκαίοι στην ανθρώπινη κοινωνία.
Θα μνημονεύσουμε τις πλέον ενδιαφέρουσες, και δη τις Νεαρές 29, 36, 21 και 19. Ούτω στη Νεαρά 29 εκθέτει ότι αποστολή του νόμου είναι να απονέμει σε έκαστον ό,τι του ανήκει: το νέμειν όπερ εκάστω αρμόδιον, και ότι όταν δεν συμβαίνει αυτό, ήτοι όταν ο νόμος είναι άδικος, δεν είναι αληθής νόμος και αν ακόμη αποκαλείται ως τοιούτος: ουκ αν είη νόμος καν της τοιαύτης προσηγορίας ηξίωται.
Στη Νεαρά 36, ο Λέων, τονίζει ότι οι υγιείς νόμοι είναι απαραίτητοι προς στήριξη της Πολιτείας και ότι η υγεία του νόμου δε είναι τίποτε άλλο παρά η δικαιοσύνη: νόμου δε υγείαν, τι αν τις άλλο ή το δίκαιον φαίει.
Στη Νεαρά 21 οι νόμοι παραλληλίζονται προς τις πλάστιγγες, γιατί όπως αυτές πρέπει να ασφαλίζουν ισότητα μεταξύ των ζυγιζομένων πραγμάτων, έτσι και οι νόμοι πρέπει να ασφαλίζουν την απονομή της δικαιοσύνης: αι μεν γαρ (πλάστιγγες), το ίσον, ο δε νόμος το δίκαιον αρρεπές οφείλουσι διασώζειν.
Στη Νεαρά 19 ο Λέων παραβάλλει τους νόμους προς τους οφθαλμούς της Πολιτείας. Όπως, λέγει, σε κάθε ζώον οι καλώς λειτουργούντες (μη σφαλλόμενοι) οφθαλμοί είναι αναγκαιότατοι, έτσι και στη Πολιτεία είναι απαραίτητος η δικαιοσύνη (ευθύτης) των νόμων: Ώσπερ γαρ ζώω αναγκαιότατον ετσι μάλιστα οφθαλμός ου σφαλλόμενος, ούτω και πολιτεία νόμων ευθύτης.
Τέλος σε άλλες Νεαρές ο Λέων τονίζει ότι οι νόμοι πρέπει να είναι σύμφωνοι προς την ανθρώπινη φύση και προς την κρατούσα στη κοινωνία ηθική και ευσέβεια.
Εμπνεόμενος από αυτή την αντίληψη, ο Λέων, προέβη στη κατάργηση της υπό του Ιουστινιανού θεσπισθείσης απαγορεύσεως της ταφής των νεκρών εντός των πόλεων, την οποία απαγόρευση χαρακτηρίζει ως άτοπη και αντίθετη προς την φύση: πρόδηλον το άτοπον και η κατά της φύσεως νομοθεσία και αισχύνη, (Νεαρά 53). Επίσης κατήργησε την παλλακεία ως συνιστώσα προσβολή κατά της πίστεως και της φύσεως: ύβρις ου μόνον της πίστεως, αλλά και της φύσεως, (Νεαρά 91).
Με τις Νεαρές 98, 111 και 112 εθέσπισε νέους κανόνες, συμφωνότερους προς την ανθρωπίνη φύση και την ανθρώπινη αναγκαιότητα όπως την απαγόρευση του γάμου στους ευνούχους, την αναγνώριση ως λόγου διαζυγίου της παραφροσύνης του ετέρου των συζύγων κλπ., έχων ως κριτήριο τη σκέψη ότι η επιτυχία πάσης νομοθετικής μεταρρυθμίσεως και η εν τη πράξει επιτυχής εφαρμογή οιουδήποτε γραπτού νομοθετήματος εξαρτάται εκ της συναινέσεως του λαού: Ουδαμώς εύρον αποδοχής χώραν εν τη των ανθρώπων προαιρέσει, ούκουν ου δε το ενεργόν και έμπρακτον έχει.
Παρατηρεί, δηλαδή, ότι νομοθετήματα ή διατάξεις νόμων που δεν εγένοντο αποδεκτά από το λαό και την κοινή γνώμη του λαού, δεν απέκτησαν πραγματική ισχύ, ούτε έτυχαν εφαρμογής στη πράξη. Με άλλες λέξεις ο Λέων ο Σοφός είχε διαισθανθεί και αποδεχθεί ό,τι είχαν διδάξει πολλοί αρχαίοι Έλληνες συγγραφείς, ότι η πραγματική πηγή του δικαίου, η πηγή των πηγών αυτού είναι η συναίνεση του λαού (Gon sensus populi).
Εν συμπεράσματι, και η παρούσα Κυβέρνηση, το πρώτο έτος της δευτέρας κυβερνητικής της θητείας, θέσπισε νόμους και διατάγματα καταφανώς αντιτιθέμενα προς τη φύση του ανθρώπου, την κοινωνική αναγκαιότητα, τη συναίνεση του λαού και τα περί δικαιοσύνης ιδεώδη: Όπως π.χ. οι Νόμοι, για το γάμο ομοφύλων, και το νέο δικαστικό χάρτη, οι οποίοι δεν αποτελούν έργον δικαιοσύνης, αλλά καταφανώς αδικίας, διότι, όχι μόνο δεν είναι δίκαιοι και λογικοί, αλλά ασύμφωνοι προς τη φύση του ανθρώπου, προς τη δικαιοσύνη, την ηθική, το δημόσιο συμφέρον, την κοινωνική και ανθρώπινη αναγκαιότητα και προς όλες τις αληθείς πηγές του δικαίου.
Η Κυβέρνηση, εν κατακλείδι, να πλησιάσει το λαό, όπως έκανε την πρώτη τετραετία διακυβερνήσεως της χώρας και να θεσπίσει νόμους δίκαιους και λογικούς, σύμφωνα με τις ιδέες του Λέοντος του Σοφού, ώστε να αποφεύγονται, αντιστοίχως, εκδόσεις άδικων και αντιλαϊκών δικαστικών αποφάσεων, όπως αυτή των θυμάτων στο ΜΑΤΙ.
Χ.Θ.Π.
